Haft kujawski

Haft na Kujawach, podobnie jak w innych regionach etnograficznych, pierwotnie był ozdobą tradycyjnego stroju. Wyszyciami pokrywano części stroju kobiecego – czepce, kryzy, kołnierzyki, fartuchy oraz halki białe i czerwone. Elementy stroju męskiego nigdy nie były zdobione haftem. Okres najintensywniejszego rozwoju stroju kujawskiego przypada na lata 1850-1870. Noszony był powszechnie do 1914 r., a po 1918 r. zaczął zanikać.

Współcześnie strój kujawski jest już jedynie używany przy okazji różnych świąt (np. Boże Ciało) oraz przez zespoły folklorystyczne i twórców ludowych. Od lat 50. XX w. haft kujawski zaczął być przenoszony na nowe formy użytkowe – obrusy, bieżniki, serwety – wykonywane dla różnych odbiorców. Uznawany jest za samodzielną gałąź sztuki ludowej i umiejętność jego wykonania stanowi istotną część niematerialnego dziedzictwa kultury Kujaw.

Obecnie grono haftujących Kujawianek jest znacznie większe na Kujawach Zachodnich niż na Wschodnich. Istotne jest to, iż przekazują one te umiejętności w swoich rodzinach oraz na organizowanych po 1945 r. kursach. Do upowszechniania haftu kujawskiego przyczyniają się wydawane wzorniki, organizowane konkursy i wystawy na terenie Kujaw.

Najstarsze obiekty związane z haftem kujawskim, to głównie czepce, które mają w swoich kolekcjach: Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu i Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku.

Film (fragment) Kujawy z serii „Tańce polskie – śladami Oskara Kolberga”, tom 15,
Fundacja Kultury Wsi, Telewizja Edukacyjna