Kujawskie zdobnictwo ma swój początek w hafciarstwie profesjonalnym. W XIX w., w klasztorach i dworach organizowane były pracownie, w których ubogie chłopki uczyły się haftowania. W ten sposób pojawiły się specjalistki, wynajmowane do zdobienia bielizny osobistej i pościelowej przygotowywanej jako wiano dla bogatych panien na wydaniu. To dzięki nim haft rozpowszechnił się w kujawskim stroju ludowym. Oprócz dworskich zamówień, sprzedawały one swoje wyroby na jarmarkach oraz wykonywały zamówienia indywidualne dla Kujawianek nawet z odległych wsi.
Haftowane elementy stroju
Elementy stroju kobiecego zaczęto zdobić w 2. poł. XIX w. i był to haft biały, swobodnie nakładany na materiał (batyst, muślin, tiul, płótno), wykonywany krótkimi ściegami, zwany białym szyciem. Jedynie w halkach czerwonych, nazywanych piekielnicami, stosowano nici w kolorze czarnym. Pierwsze wzory pojawiły się na czepcach. Następnie zaczęto haftować płócienne i batystowe kołnierzyki lub kryzy oraz halki i fartuchy. Do haftu używano głównie bawełniczki lub atłasku. Najczęstsze ściegi to sznureczek, atłasek podściełany, wałeczek, ścieg za igłą pojedynczy lub wielokrotny, dziergany, dziureczkowy. Stosowano też aplikacje (tiulowe lub płócienne), technikę snutkową oraz przewlekanie.
Czepce, czepki, kopki
Kołnierzyki
Kryzy
Halki białe
Halki czerwone
